Oni koji posete užički muzej imaju priliku da se uvere kako je izgledala jedina slobodna teritorija u Evropi za vreme Drugog svetskog rata u okviru stalne postavke ” Užička republika” ali i jedinstevnu priliku da zavire u sam početak nove ere kroz postavku Lapidarijum.
Ova postavka govori o načinu života na ovim prostorima od druge polovine drugog do prve polovine četvrtog veka. To je jedna posebna i jedunstvena celina koja privlači pažnju ne samo stručne javnosti, već i posetioca i turista Narodnog muzeja i Užica.
Deo epigrafske zbirke Narodnog muzeja Užice izložen u lapidarijumu pripada periodi od druge polovine drugog do prve polovine četvrtog veka. Spomenici potiču sa teritorije opština Kosjerić, Požege, Užica, Nove Varoši i Prijepolja. U antičkom periodu teritorija na kojoj su nađeni ovi antički spomenici ulazila je u granice istočne provincije Dalmacije.
Ova postavka je istaknuta je od 2011 godine u renoviranom drvljaniku, nekada oronulom i zapuštenom prostoru trezora bivše Narodne banke Kraljevine Jugoslavije. Stalnu postavku autorke mr Ljiljane Mandić, više kustoskinje užičkog muzeja, koja je sada u penziji, čine 23 eksponata
“Naš lapidarijum antičkih spomenika je otvoren 2011. godine. Tu je pre toga bio prostor koji je služio za odlaganje ogreva. Prostor nekadašnjeg trezora Narodne banke Kraljevine Jugoslavije bio je potpuno zapušten. Stalnu postavku autorke mr Ljiljane Mandić čine 23 eksponata iz perioda od drugog do četvrtog veka. Izloženi su cipusi – monolitni nadgrobni spomenici, vitovi – zavetni spomenici, stele – bogato ukrašene kamene nadgrobne ploče, žrtvenici, kocke, figure lavova koje su krasile ulaze u hramove i grobnice” – kaže direktorka Narodnog muzeja.
STUBOVI OD NEKADAŠNJEG MANASTIRA U VRUTCIMA
Ona je dodala da se za ove spomenike znalo još u drugoj polovini 19.veka ali su, posle višedecenijskog rada stručnjaka muzeja, prvi put izložene u lapidarijumu.
foto: Slavica Stefanović – direktorka Narodnog muzeja Užice
– Tu su i dva oštećena mermerna stuba za koje se pretpostavlja da su sa prostora Vrutaka, u blizini Užica, gde se sada nalazi manastir Rujan. Pretpostavlja se da su bili deo antičkog hrama u obližnjem selu Bioska odakle najverovatnije potiče i žrtvenik posvećen bogu Mitri – kaže Slavica.
ČUVANJE NASLEĐA
Kada je 5. decembra 2011. godine tadašnji ministar kulture, informisanja i informacionog društva Predrag Marković otvorio lapidarijum rimskih kamenih spomenika u Narodnom muzeju u Užicu, rekao je da je lapidarijum jedan u nizu izuzetno važnih objekata i da predstavljaju uspostavljanje mreže nasleđa, od neolitskog, antičkog, rimskog, koje čuvamo.
Koliko je značajna i vredna ova zbirka govori i podatak da je u konkurenciji sa Carskom palatom Sirmijum iz Sremske Mitrovice i mađarskim Nacionalnim muzejom sa vilom Romana Balaca, užičkom Narodnom muzeju je 2022 godine pripala Međunarodna nagrada za zaštitu i očuvanju rimskog kulturnog nasleđa, upravo zbog Lapidarijuma.
Ovo je temelj jer način na koji čuvamo svoje nasleđe je način na koji obezbeđujemo svoju budućnost. Zato ne čudi što je Srbija jedina u regionu članica Direkcije Unueska za zaštitu svetske kulturne baštine – istakao je tadašnji ministar.
U opremanju lapidarijuma učestvovali su i stručnjaci Centralnog instituta za konzervaciju. Autorka izložbe Ljiljana Mandić tada je istakla da je “ono što su generacije kustosa Narodnog muzeja Užice radile i sakupljale tokom prethodnih 60 godina, sada je dostupno javnosti, a to su spomenici A kategorije izuzetne vrednosti, koji omogućavaju proučavanje antike sa različitih aspekata”.
Od tada je lapidarijum u sklopu turističke ponude grada Užica.
zapadne info
Ovaj tekst je finansiran sredstvima Grada Užica kroz projekat odobren po Konkursu za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja u oblasti javnog informisanja na terotoriji grada Užica za 2024 godinu
